Elk mens heeft een bepaalde mate van stress nodig om goed te kunnen functioneren. Ondanks de negatieve lading rondom het woord ‘stress’, zijn niet alle vormen van stress ongezond. Bij stress van korte duur gaat je lichaam in ‘fight or flight’ modus en dit helpt je om goed te kunnen presteren. Maar wanneer de gevoelens van stress langer aanhouden, kan er sprake zijn van chronische stress en is het goed om stil te staan bij de oorzaak hiervan. Bij een burn-out of depressie weet iemand zelf niet meer hoe die om moet gaan met stressvolle omstandigheden, ook wel ‘stressoren’ genoemd. Lees in deze blog meer over stress-gerelateerde klachten en de fasen van behandeling in de arbeidsrechtpraktijk.

Overspanning

Wanneer iemand overspannen is, is diegene niet meer in staat om stressoren op een adequate manier het hoofd te bieden. Stressoren zijn omstandigheden die een ingrijpende uitwerking hebben op iemands leven, zoals een overlijden, een chronische ziekte of een echtscheiding. De gevolgen van overspannenheid zijn terug te zien in het dagelijkse leven: men is beperkt in het beroepsmatig en/of sociaal functioneren. Als je deze klachten tijdig herkent, kun je hierop inspelen door voldoende rust te nemen. Daarnaast is het van belang om te achterhalen wat er is gebeurd en om over te gaan tot acceptatie. Naast acceptatie is het ook belangrijk om de oorzaak zoveel mogelijk te achterhalen. Door voor jezelf te onderzoeken wat je triggers zijn, herken je ze de volgende keer sneller en kun je ze aangaan met de gepaste methode.

Burn-out

Een burn-out is een bijzondere, ernstige vorm van overspanning. Om te spreken van een burn-out moet er sprake zijn van klachten die langer dan zes maanden duren en waarbij gevoelens van moeheid en uitputting sterk op de voorgrond staan. Het is een misvatting dat de oorzaak van een burn-out altijd werk gerelateerd is. Voor artsen en hulpverleners is het van groot belang om te onderzoeken en te benoemen of er sprake is van een burn-out of een overspanning, omdat elke vorm om een specifieke behandeling vraagt.

Waar de klachten van een burn-out en een overspanning veel op elkaar lijken, zijn de gevolgen het tegenovergestelde: bij een overspanning doet/onderneemt een persoon heel veel, bij een burn-out kan iemand niet meer functioneren.

Depressie (DSM5)

DSM5 staat voor ‘Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders’. Dit is een handboek dat eens in de zoveel jaar door Amerikaanse psychologen wordt ontwikkeld en uitgegeven. Volgens DSM5 heeft depressie een negental symptomen, waarvan de eerste twee de kernsymptomen zijn voor een depressieve stoornis:

• Depressieve stemming gedurende het grootste deel van de dag, bijna elke dag;
• Duidelijke vermindering van interesse of plezier in alle of bijna alle activiteiten gedurende het grootste deel van de dag, bijna elke dag;
  
  

Stress op de werkvloer

Er kunnen ook stressoren op de werkvloer zijn. Voor werkgevers en werknemers is het daarom van belang om de taakeisen van het werk te inventariseren en om te monitoren hoe de werkdruk onder werknemers wordt ervaren. Naast de taakeisen is het ook goed om te kijken naar de arbeidsomstandigheden: krijgen de werknemers voldoende mogelijkheden om hun vaardigheden te benutten en ondervinden zij voldoende steun van collega’s en leidinggevenden?

Ook kunnen er dingen spelen in het privéleven van werknemers; wellicht heeft de werknemer thuis ook veel taken of is er sprake geweest van een bijzondere levensgebeurtenis. Het is belangrijk om hier als werkgever en werknemer scherp op te zijn: ga in gesprek met je werknemers en blijf op de hoogte van wat er speelt.

Behandeling

Er zijn verschillende fasen van behandeling. Het voornaamste is dat het functioneren gaat verbeteren, doordat het oplossend vermogen van de werknemer wordt bevorderd. De eerste fase van de behandeling heet de crisisfase. Het belangrijkste in deze fase, is dat de persoon tot rust komt en weer de controle over zijn of haar emoties terugkrijgt. Het is in deze fase normaal dat niet alles meteen weer ‘terug bij het oude’ is en sociale- en/of beroepsmatige activiteiten zijn vaak nog niet mogelijk.

Hierna volgt de probleem- en oplossingsfase. De werknemer gaat in deze fase het probleem structureren; er wordt gekeken naar omgevingsfactoren en in hoeverre deze een rol spelen bij de klachten van de patiënt. Of werk- en sociale activiteiten in deze fase weer hervat kunnen worden, is voor een groot deel afhankelijk van de stappen die de werknemer in deze fase maakt.

De laatste fase van de behandeling heet de ‘toepassingsfase’. De naam zegt het eigenlijk al; in deze fase worden alle verworven inzichten en vaardigheden toegepast in de praktijk. Hierbij hoort ook dat de werknemer het dagelijks leven weer zoveel mogelijk gaat oppakken. Het is belangrijk dat de omgeving hieraan bijdraagt door mee te denken en mee te werken.

Conflicten

Feit is dat de hierboven beschreven problematiek, kan leiden tot minder functioneren, ziekte en/of uitval. Onze arbeidsrechtspecialisten maakten vaak mee dat een en ander leidt tot een conflict tussen werkgever en werknemer. De belangen van beiden worden verschillend. Wanneer werkgever en werknemer elkaar dan niet meer begrijpen, liggen conflicten op de loer. Dit kan voor beide partijen een enorm probleem dan wel dilemma zijn en kan het herstel van de werknemer ook in de weg staan.

Onze arbeidsrechtadvocaten zijn tevens mediator en (extern) vertrouwenspersoon. Daarnaast hebben zij ook diverse nevenfuncties in diverse maatschappelijke en bestuurlijke functies. Zij hebben dus al vele aspecten van het arbeidsrecht gezien en vele werknemers en werkgevers bijgestaan en geadviseerd in die hoedanigheden. Zij streven naar voortvarende en structurele oplossingen en zetten daarvoor al hun kennis, vaardigheden en maatschappelijke betrokkenheid in.

Contact

Heeft u een arbeidsrechtelijk probleem? Of bent u op zoek naar een vertrouwenspersoon, arbeidsrechtadvocaat of arbeidsmediator, neem gerust vrijblijvend contact op met een van onze arbeidsrechtspecialisten.

Werknemers die in de arbeidssituatie worden geconfronteerd met ongewenste omgangsvormen. In 2018 kreeg zo´n 16% (ruim 1,2 miljoen) van de werknemers hiermee te maken. Bij ongewenste omgangsvormen kun je denken aan direct en indirect onderscheid, intimidatie, seksuele intimidatie, agressie en geweld of pesten. In deze situaties zou een werknemer zich tot een vertrouwenspersoon moeten kunnen wenden. In oktober 2020 is er een Kamerstuk ingediend om over te gaan tot wijziging van de Arbeidsomstandighedenwet in verband met het verplicht stellen van een vertrouwenspersoon.

Ongewenste omgangsvormen doen zich op elke werkvloer voor en hebben grote invloed op de werksfeer in een bedrijf en de gemoedstoestand en gezondheid van werknemers. Voor werknemers is het vaak onduidelijk bij wie ze melding kunnen maken van hun verhaal en wie ze hiervoor in vertrouwen kunnen nemen. Het aanstellen van een (extern) vertrouwenspersoon is een doeltreffende en laagdrempelige voorziening voor werknemers om hun klachten te bespreken. Een vertrouwenspersoon biedt een luisterend oor en kan gericht met je meedenken naar oplossingen.

De wetgever heeft bepaald dat een werkgever verplicht is om aan de medewerkers een veilige werkomgeving te bieden. Daaronder valt ook dat hij moet zorgen dat ongewenste omgangsvormen worden voorkomen of beperkt. Naast deze wettelijke verplichting heeft de werkgever economisch belang bij het voorkomen van ongewenst gedrag, namelijk het voorkomen van ziekteverzuim.

Verplicht stellen vertrouwenspersoon

In veel organisaties is een vertrouwenspersoon nog geen vanzelfsprekendheid. Kamerlid Renkema kwam ook tot deze conclusie en heeft een wetsvoorstel ingediend die tot een wijziging van de Arbeidsomstandighedenwet moet leiden in verband met het verplicht stellen van een vertrouwenspersoon. Het doel van deze wet is dat iedere werknemer een wettelijk recht krijgt op toegang tot een vertrouwenspersoon. Ook voor kleinere organisaties moet dit mogelijk zijn, zij kunnen indien gewenst een extern vertrouwenspersoon inhuren. Dit wetsvoorstel helpt niet alleen de werknemers, maar draagt er ook aan bij dat de positie van de vertrouwenspersoon op de werkvloer wordt verstevigd.

Taken vertrouwenspersoon

Een vertrouwenspersoon kan op basis van meldingen signaleren wat de cultuur is binnen een organisatie en op basis van deze analyse de directie informeren en adviseren. Zo werkt de vertrouwenspersoon als een tussenstap tussen werkgever en werknemer, waarbij de onafhankelijke positie van de vertrouwenspersoon kan zorgen voor een betere vertrouwensband. Werknemers van een organisatie die grensoverschrijdend gedrag ervaren, kunnen een (extern) vertrouwenspersoon op vertrouwelijke basis benaderen voor een luisterend oor, advies en bijstand. De primaire rol van een vertrouwenspersoon ligt in de opvang en begeleiding van medewerkers die ongewenst gedrag (hebben) ervaren. Ook denkt zij mee over de oplossing van het ervaren ongewenst gedrag.
Een vertrouwenspersoon heeft drie hoofdtaken:

• Opvangen, begeleiden en informeren van de medewerker;
• Voorlichten, informeren en inspireren van de organisatie;
• Adviseren van bestuur en management.

Inzetbaarheid extern vertrouwenspersoon

Ook al is het wetsvoorstel nog niet aangenomen en is een vertrouwenspersoon nog niet verplicht gesteld, het is wel raadzaam om binnen een organisatie een vertrouwenspersoon aan te stellen of een extern vertrouwenspersoon te benaderen. Medewerkers voelen zich soms veiliger bij een extern vertrouwenspersonen, omdat zij onafhankelijk zijn en derhalve geen functie hebben binnen het bedrijf/organisatie.

Vanuit Het Wetshuys zijn Sien Smeets en Petra van Enckevort inzetbaar als extern vertrouwenspersoon. Ook mede gezien hun ervaring als mediator begrijpen zij het als geen ander hoe belangrijk het is om je verhaal te kunnen doen in een veilige omgeving. Daarnaast hebben zij als advocaat de juridische expertise om precies te weten welke rechten je als werknemer hebt. Onze externe vertrouwenspersonen worden aangesteld als de organisatie klein is of als meer neutraliteit van buiten de organisatie wordt nagestreefd.

Contact

Wanneer u voor uw organisatie op zoek bent naar een externe vertrouwenspersoon, kunt u vrijblijvend contact opnemen met mr. Sien Smeets of mr. Petra van Enckevort van Het Wetshuys.